Der Fall Collini

Berlijn, 2001. De oude, ietwat uitgeblust ogende Italiaan Fabrizio Collini schiet in een hotelkamer de bejaarde Duitse grootindustrieel Jean-Baptiste Meyer dood. Schijnbaar onbewogen meldt hij even later in de lobby zijn daad: “Er ist tot, Präsidenten suite”. En daarna zwijgt Collini als het graf.

De jonge Turks-Duitse Caspar Leinen krijgt de zaak als pro deo advocaat. In de hoop op strafvermindering probeert hij de oude man aan het praten te krijgen. Even later blijkt er voor Leinen tot zijn schrik nog een persoonlijk aspect aan de zaak vast te zitten ook. De vermoorde Meyer blijkt Hans Meyer te zijn, de grootvader van zijn jeugdvriendje Philip. Caspar was er kind aan huis en Meyer was als een soort vaderfiguur voor hem. Dit werpt voor Leinen het morele dilemma op of hij de moordenaar van zijn surrogaatvader kan en wil verdedigen. Hij wikt en weegt, maar wordt uiteindelijk overgehaald door zijn professor van de universiteit, omdat volgens hem persoonlijke gevoeligheden nou eenmaal niet thuishoren in de rechtszaal.

Het bewijsmateriaal is overweldigend en de zaak lijkt beklonken, Collini is schuldig. Maar Leinen bijt zich vast, graaft in de archieven en deze sturen hem — hoe kan het ook anders — naar de Tweede Wereldoorlog. En het zal u niet verrassen, Meyer blijkt daarin een zeer bedenkelijke rol te hebben gespeeld.

De Duitse bureaucratie én het Duitse oorlogsverleden werken de jonge advocaat waar mogelijk tegen, maar Leinen gaat stug door en stuit daarbij op de zogenaamde Dreherwet uit 1968. Over bedenkelijk gesproken, deze wet die vrijwel ongemerkt door de Bundestag werd aangenomen, zorgde ervoor dat Nazioorlogsmisdadigers niet meer ter verantwoording konden worden geroepen. Ongehinderd konden Nazi kopstukken als Hans Meyer daarna hun voorspoedige carrière in de burgermaatschappij voortzetten.

Der Fall Collini is al met al een uitstekende film geworden met een sterk verhaal, prima acteerwerk en een fraaie beschouwing op recht en rechtvaardigheid. Collini begaat de moord omdat de Dreherwet volgens hem geen rechtvaardigheid bracht. Maar na het zien van deze film vraag je je wel af wat recht en rechtvaardigheid eigenlijk is.

De film is overigens gebaseerd op de gelijknamige bestseller van Ferdinand von Schirach uit 2011. Von Schirach had een persoonlijke reden om af te rekenen met de zwijgcultuur van het naoorlogse Duitsland. Hij is de kleinzoon van Baldur von Schirach, leider van de Hitlerjugend.

‍